Erosie van de politiek en bestuur – 2022/23

23 maart 2023. Universiteitsbestuurders en de verleiding van de macht

NRC bericht over een strijd tussen de leermanagers van de Universiteit van Groningen en een universitair hoofddocent. “Haar leidinggevenden zijn beduidend minder enthousiast. De kritiek uit het essay komt hard aan, ze zijn er niet op voorbereid en voelen zich aangesproken. Täuber moet op gesprek komen bij decaan Peter Verhoef van Economie en Bedrijfskunde. Die laat weten dat Täuber met haar essay een vertrouwensbreuk heeft veroorzaakt in de vakgroep.

Ze is overdonderd. „Ik schrok me kapot. Alsof ik door een trein werd aangereden. Ineens botste mijn eigen realiteit met de realiteit van iemand die de macht heeft om te zeggen: ‘Mijn realiteit klopt’.””

Het gaat dan al niet meer over de inhoud van het artikel, maar over de “verhoudingen” etc. Dit lijkt een schoolvoorbeeld hoe kritische inhoud verdwijnt achter procedurele vorm; daarin kan managersmacht direct worden ingezet.

20 december. Aan Bergs Advies zit niet een luchtje, het is een criminele organisatie.

Met dank aan de NRC die deze zaak aan het rollen heeft gebracht. Bergs Advies is het grootste agrarische adviesbureau en gevestigd in het Limburgse Heythuysen. Het is nu aangemerkt als een criminele organisatie. Volgens eigen zeggen zouden honderden boeren en een kwart van alle varkens en kippen geadviseerd worden door dit bureau.

Het bureau denkt met de klant mee, ook als die voor eigen gewin de regels wil omzeilen. Dat denkwerk levert weinig fraais op. “De rechtbank vindt onder meer bewezen dat in 2017, 2018 en 2019 allerlei documenten zijn vervalst en gebruikt. Op de bouwtekening van een silo werd bijvoorbeeld een andere inhoudsmaat vermeld, zodat een mogelijk langdurig en kostbaar vergunningstraject werd omzeild. Voor een andere klant werden cijfers over niet geleverde en daadwerkelijk geproduceerde melk vervalst om meer fosfaatrechten te krijgen.”

Volgens de rechtbank tastte het adviesbureau „de integriteit van het systeem van regulering en toezicht doelbewust aan”.

16 december. Maakt Limburg een eind aan haar integriteitsproblemen?

Na al het gedonder van de afgelopen jaren lanceert Provinciale Staten in Limburg het Werkplan Bestuurscultuur 2023-2027 waarmee nieuwe ” integriteitsongelukken” moeten worden voorkomen. Hiermee wil de provincie een punt zetten achter alle affaires en, zo lijkt het, met een schone lei beginnen aan 2023.

Gaat dat zomaar? Er kan wel veel op papier worden gezet, maar het is toch echt alleen de praktijk die in dit geval telt. En wie goed kijkt ziet dat het risico op integriteitskwesties niet is afgenomen. Zonnekoning Koopmans die het veld heeft moeten ruimen is nu “inmiddels consultant. Deze week werd bekend dat hij ook gaat werken als strategisch adviseur van Supply Chain Valley, een Noord-Limburgse organisatie op het gebied van logistiek, waarbij ook lokale overheden zijn betrokken. Hij staat ook op 42 op de CDA-kandidatenlijst voor de Statenverkiezingen.” Ook andere probleemgevallen zijn aan een comeback bezig. NRC: “Oud-gedeputeerde Hubert Mackus, inmiddels wethouder in Maastricht, staat op plek 24 van de CDA-lijst. De in 2021 afgetreden commissaris van de koning Theo Bovens (hij kreeg het verwijt dat hij zich te weinig liet gelden als hoeder van de integriteit) is lijstduwer voor het voor het CDA in Limburg en landelijk lijsttrekker voor zijn partij bij de Eerste-Kamerverkiezingen. Deze zomer werd de onder meer voor corruptie veroordeelde politicus Jos van Rey (voorheen VVD, nu actief met een eigen partij) opnieuw wethouder in Roermond. En deze week werd bekend dat de in 2015 vanwege zijn declaratiegedrag als Tweede Kamerlid teruggetreden VVD’er Mark Verheijen per 1 januari waarnemend burgemeester van Etten-Leur wordt.”

Een cultuur van ons-kent-ons -voedingsbodem van netwerkcorruptie- verander je niet met een bestuurlijk “werkplan”. Lees het artikel van 15 oktober 2020 (of zoek op Koopman of Terraq) en je weet dat er niets is veranderd.

15 december. Probleemleiders

Het is weer zover. Nu sluit de Carnegie Stichting aan in de optocht van foute leiders, falend bestuur en medewerkers die overspannen thuis zitten. NRC doet verslag van een conflict dat voormalig directeur Erik de Baedts en het bestuur onder voorzitter Piet Hein Donner het liefst buiten de aandacht van de media houden.

14 november. Dubbele petten carnaval

Opnieuw weet Limburg de aandacht op zich te vestigen. Nu in Horst aan de Maas. In 2008 en 2011, verkochten bewoners onder dwang van onteigening hun landbouwgrond aan Grondexploitatiemaatschappij Californië. Die is door het grondbedrijf in 2019 en 2020 onderhands aan de directeur verkocht. Van der Krabben van de Radboud Universiteit in Nijmegen noemt deze gang van zaken „heel raar en problematisch”. „Als je grond koopt en die aan jezelf verkoopt, heb je duidelijk een dubbele-pettenprobleem. Als directeur van een grondexploitatiebedrijf heb je voorinformatie die van invloed kan zijn op de prijzen die betaald worden. Dit is een no-go.”

“De verkoop werd nergens openbaar aangekondigd. Ook dat is een probleem, vindt Van der Krabben. „Dat had zeker gemoeten. Een-op-een verkoop moet je zoveel mogelijk voorkomen.” Volgens Burghout en Hulsen was een openbare verkoop niet nodig omdat het grondbedrijf een private BV is.”

Naschrift 21 december: Bestuurders treden af na onderzoek. Rapport niet gepubliceerd.

26 oktober 2022. Integriteit en conflictvervuiling

De belangstelling waarop integriteitskwesties mogen rekenen kan een bedreiging zijn voor de integriteit waarmee deze kwesties worden afgehandeld. Dierx en Van Eibergen zien een trend waar ze in NRC kanttekeningen bij plaatsen. “Inmiddels is er een integriteitsindustrie aan het ontstaan met procedures die regelmatig in de vorm van soort volksgericht worden gegoten, waarbij mensen schuldig worden bevonden zonder dat er een degelijk onderzoek is uitgevoerd en zonder voldoende hoor en wederhoor, laat staan dat de mogelijkheid van een fatsoenlijk gesprek wordt verkend.”

Met name de vertrouwelijkheid waarmee deze procedures te maken krijgen zorgt voor problemen. Zeker als er meldingen zijn geweest bij een instantie, werkgever of bestuurder die zelf ook partij is en bijvoorbeeld niet zit te wachten op reputatieschade. “De gedeeltelijke en/of procedurele vertrouwelijkheid leverde in alle gevallen alleen maar extra conflictstof op en beschadiging van personen. En als de kwestie eenmaal publiek is geworden, vormt iedereen – ook zonder dat vertrouwelijke informatie beschikbaar komt – zich toch een oordeel. Gevolg is conflictvervuiling en zelfs ‘conflictdetentie’: de hoofdpersonen blijven langdurig gevangen in het conflict en de eenmaal opgelopen beschadiging kan nauwelijks meer worden afgeschud.”

Klokkenluiden? Mischien zijn er ook velen die niet willen weten waar de klepel hangt.

Naschrift 17 november 2022: Boomsma en Hendriks-Kim borduren in NRC voort op de weëige “verveiliging” van de samenleving.

Naschrift 25 november 2022: Wagendorp in de Volkskrant: “Het is het zoveelste integriteitsonderzoek in een snel langer wordende reeks dat ontaardt in chaos: Khadija Arib en Gijs van Dijk (beiden PvdA) en Nilüfer Gündoğan (Volt) kunnen erover meepraten. En dat zijn dan nog alleen maar de politieke kwesties. Oud-collega Ariejan Korteweg wijdde er het afgelopen voorjaar drie ‘verslaggeverscolumns’ aan onder de kop ‘Hoe zit het eigenlijk met de integriteit van integriteitsonderzoekers?’”

4 mei 2022. De Tweede Kamer is laks

Er zitten in het parlement leden die het niet zo nauw nemen met de regels. Nevenfuncties blijken door de leider van FVD niet te zijn opgegeven. Fout en dat leidt dan ook tot berisping. Maar alsnog registreren, nee dat doet deze meneer niet. “De FVD-voorman liet eerder weten die registratie onzin te vinden en leek al niet van plan zijn nevenactiviteiten te melden. Dat is tot nu toe, anderhalve maand na de hem gegeven aanwijzing, evenmin gebeurd.” schrijft Van den Braak in NRC. Er zal dus opgetreden moeten worden. Maar hoe? Laten we graag een de Tweede Kamer zelf over. Maar er zal helderheid in deze zaak moeten komen, want “Er zijn sterke aanwijzingen dat Baudet uit de niet-gemelde nevenfuncties (aanzienlijke) inkomsten heeft. Daarover mag geen onduidelijkheid blijven bestaan. Als externe instanties (Rekenkamer, het OM of ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) daartoe niet in staat of gemachtigd zijn, dan dient de Tweede Kamer misschien zelf maar een onderzoek in te stellen.”
Naschrift 18 oktober 2022. Baudet is door de Tweede Kamer geschorst voor één week.

Naschrift 12 december 2022. Maar hoeveel van de stemmende Tweede Kamerleden had zelf hun zaakjes niet op orde? BNR bericht: “Volgens interne correspondentie van de staf van de Tweede Kamer, die in handen is van BNR, hebben negentig (ex-)parlementariërs dit jaar de deadline om hun eventuele bijverdiensten te melden bij de Belastingdienst niet gehaald.”

1 april 2022. Professorale klunzen aan de VU

Universiteiten blijken het met de waarheid, zeker als het imago in het geding is, inmiddels ook niet zo nauw te nemen. Zie Ionica Smeets in de Volkskrant.

Kijk in dit licht ook nog eens naar de Vrije Universiteit die Cross Cultural Human Rights Centre (CCHRC) rijk was. Dat werd gesubsidieerd door China. Volkskrant hierover: “Prominente hoogleraren van het centrum spraken ondertussen regelmatig in positieve bewoordingen over mensenrechten in China. Soms weerspiegelen hun uitspraken letterlijk de officiële lijn van de Chinese communistische partij. Zo zei hoogleraar en CCHRC-directeur Tom Zwart in een interview met de Chinese staatstelevisie dat men ‘het denken van mensenrechten niet moet overlaten aan politici, vooral niet aan westerse politici’.” Professoren als nuttige idioten! Wat een intellectuele brekebenen.