Volgens Rob de Wijk “worden we steeds vaker gedwongen tot realpolitik“, omdat Europa door haar verdeeldheid economisch en militair is verzwakt. Dat was ooit anders. Toen had Europa nog “militaire hard power waarmee we andere landen tot de orde konden roepen” als de “soft power” van onze sociaal-politieke waarden niet groot genoeg bleek. “Europees machtsverval en decadentie helpen zo onze eigen welvaart en veiligheid om zeep. Gewoon omdat wij met zijn allen niet weten hoe het is om te leven in een wereld waarin wij niet langer onbetwist de baas zijn.”

Verteller: “Ja, er was eens een tijd toen Europa bloeide en ook nog hééél sterk was en alle andere landen ……”

Rusland en Turkije gaan nu hun gang en koeioneren het vermoeide en bange Europa, een Europa dat moeite heeft “uit de morele groef te komen” en zich blijft keren tegen de imperatieven van realpolitik: “belangen met realistische afspraken [..] beschermen”. Daartoe worden we dus gedwongen, omdat we niet meer onbetwist de baas zijn. Verdreven uit het paradijs van de alleenheerschappij moeten we realistisch worden en “ongewenst” banden aanhalen met Erdogan’s Turkije, dialoog voeren met Poetin en zakendoen met Assad.

Het sprookje krijgt dus een onverwacht slot waarin Rood-Europa-Kapje noodgedwongen, maar niet van harte, gaat huilen met de wolven in het bos.

Moraal van dit verhaal: door een sprookje te vertellen over verloren “hard power” kan  realpolitik als alternatief worden aangeboden van machtspolitiek (“tot de orde roepen”, “onbetwist de baas”) voor het goede doel (sociaal-politieke waarden en normen) die door “machtsverval en decadentie” teloor is gegaan.
Maar Europa’s grootste probleem is niet wat verloren is gegaan, maar wat nieuw is: de pure machtspolitiek van “geleide” democratieën die zich presenteren als succesvolle variant van de “decadente” westerse democratie. Met van buiten alle kenmerken van een democratie wordt de “geleide” democratie van binnenuit bestuurd door een machtselite die zich aan iedere democratische verantwoording onttrekt en door controle van de media uiterst effectief de meningsvorming in de richting buigt die zij wenst. Rusland onder Poetin is inmiddels een klassiek voorbeeld, dat het bestuderen meer dan waard is. Erdogan ontpopt zich als een snelle leerling en binnen Europa levert natuurlijk Italië/Berlusconi veel stof tot nadenken.

Europa zit niet te wachten op “Gesinnungsethiker” én niet op Realpolitiker. Nodig zijn “Verantwortungsethiker” die beleid voeren met het oog op resultaten zonder daarbij elke overtuiging buiten de deur te zetten. Het is in het belang van Europa haar unieke, historisch gegroeide en met veel intellectuele inspanning verworven democratische stelsel, op realistische en overtuigende wijze te verdedigen; tegen externe bedreigingen en interne erosie.

Naschrift 11 november 2015: Dr. Xue Li in The Diplomat over het gemis aan kernwaarden in China. Aan Europa de taak bron van inspiratie te worden voor de invulling van die ontbrekende kernwaarden.